Vanaf 14 april t/m 1 mei stappen we achtereenvolgens op la Voie du Piémont (Narbonne / St.Jean-Pied-de-Port), La voie d’Arles (Arles – Col du Somport) en de Camino Aragonés (Col du Somport / Puente la Reina).
In onze zoektocht om dit jaar te pelgrimeren op een rustige route kwam al snel de Camino Aragonés in beeld. Deze camino, die vanaf de top van de Col du Somport vertrekt, voegt zich even vóór Puente la Reina in Óbanos bij de Camino Francés.+
De Voie du Piémont loopt over een afstand van 600 km van Narbonne naar Saint Jean-Pied-de-Port
Aangespoord door onze ‘vliegschaamte’ zochten we naar trein- en busverbindingen om op de top van de Somport te geraken. Dat bleek niet zo evident. Oloron St. Marie bleek een belangrijke verbindingsplaats om bijvoorbeeld vanuit Lourdes naar de Somport te bussen. Nogal gecompliceerd vonden we en daarom besloten we, zonder al te veel nadenken vóóraf, vanuit Lourdes te voet te vertrekken. Dé voor de hand liggende route is dan om via la Voie du Piémont (de GR 78) vanuit Lourdes naar Oloron St. Marie te stappen en daar ‘over te stappen’ op la Voie d’Arles (de GR 653 of Via Tolosana) die op de top van de Somport eindigt en aansluit op de Camino Aragonés.
Ruim 800 km moet je te voet afleggen om van Arles naar de top van de Col du Somport te wandelen.
Na 1 mei volgt er en uitgebreid verslag van onze ervaringen op deze website.
“Wat je thuislaat is mooi meegenomen”, is een veel gehoorde oneliner op voorlichtingsbijeenkomsten voor pelgrims of in gesprekken tussen pelgrims onderling, bijvoorbeeld als zij het over hun aanstaande tocht hebben.
Men kan zich afvragen hoe het komt dat, terwijl nagenoeg iedereen zich bewust is van de neiging om te veel mee te nemen, menig pelgrim zich toch hieraan bezondigt. Vooral pelgrims die voor de eerste keer ´op stap´ gaan, lopen het risico om te veel spullen mee te nemen. Spullen ‘voor het geval dat…’.
Er zijn op het internet voldoende websites te vinden die dit topic aan de orde stellen. Vooral blogs van ervaren wandelaars kunnen heel nuttig zijn. Bedenk ook dat algemene adviezen en regels hun beperkingen hebben. In jouw concrete situatie kan het toch weer net even anders zijn. Daarom, besteed voldoende aandacht aan de keuze van je rugzak én aan wat er in moet. Het is een essentieel onderdeel van de voorbereiding van je tocht! Bedenk dat een goede rugzak, zonder overgewicht en op de juiste manier beladen veel ellende kan voorkomen. Niet alleen je schouders krijgen het zwaar te verduren, ook je heupen, benen en voeten (blaren!) kunnen te lijden krijgen van een voor jou ongeschikte of overbeladen rugzak.
Zonder naar volledigheid te streven hieronder alvast een paar vuistregels.
Kies een rugzak die jou goed zit. Dat begint met de keuze van de maat van het frame dat aangepast moet zijn aan jouw (rug)lengte. Tegenwoordig zijn er rugzakken met instelbare ruglengte en binnenframe; naar mijn mening een niet te onderschatten optie die een meerprijs meer dan waard is. Als je weinig ‘rugzakervaring’ hebt, laat je helpen bij het instellen en het aanpassen van je rugzak aan jouw lichaamsbouw. Weet dat de grootste last NIET door je schouders, maar door je heupen moet gedragen worden.
1. deze rugzak beschikt over een instelbare ruglengte; 2. de heupflappen moeten net boven de heup zitten; 3. het grootste gewicht komt op de heupen terecht
Het ideale gewicht van je rugzak? Hierover bestaan uiteenlopende opvattingen, meestal in termen van een percentage van je lichaamsgewicht. Ook al lijkt een totaalgewicht van je rugzak dat schommelt rond de 15% van je eigen lichaamsgewicht redelijk, toch moet je in een aantal ‘oefenwandelingen’ zelf zien uit te vinden wat voor jou het ideale gewicht is.
Wat moet/mag wel/niet mee? Wacht niet tot het laatste moment met het maken van je keuze omtrent wat wel en niet meegaat. Vraag je steeds af of je een bepaald item echt nodig hebt en maak keuzes. Het is niet onverstandig om een bepaald gewicht voorop te stellen en dat als maximale bovengrens te hanteren (i.p.v. te zien waarop je uitkomt). Bedenk ook dat een extra investering in het soort materiaal je heel wat gewicht én ruimte helpt besparen. Bijvoorbeeld: een donzen slaapzak is nogal duur in de aankoop, maar licht in gewicht en heel compact in te pakken.
Hier alvast een voorbeeld van wat er zoal in de rugzak zou moeten bij een meerdaagse (wandel)tocht.
Hoe je rugzak inpakken? Ik hou ervan om ook in mijn rugzak enige ordening aan te brengen en te houden. Daarvoor gebruik in drie nylon strapsacks in verschillende kleuren die elk een bepaald type kleding bevatten. Bijvoorbeeld: ondergoed, sokken en T-shirts steeds in dezelfde kleur zak. Dit systeem helpt bij het in- en uitpakken, staat me toe iets gemakkelijk terug te vinden en bespaart me ruimte omdat je met de strapsacks de inhoud een stuk compacter kunt maken.
Let er ook op dat het zwaartepunt van de rugzak zich dichtbij het lichaam bevindt, indien mogelijk op schouderhoogte. Zo bevindt zich dit altijd boven het lichaamszwaartepunt en trekt de rugzak tijdens het dragen niet naar achteren.
Grotere rugzakken vanaf ongeveer 30 liter kun je daarom best als volgt inpakken::
– Slaapzak, donzen kleding en andere lichte voorwerpen in het onderste compartiment. Middelzware zaken zoals kleding hier bovenop aan de buitenzijde. Zware uitrusting zoals proviand en dikke jas meer naar boven op schouderhoogte, zo dicht mogelijk tegen de rug aan.
– Kleinere items kunnen in de bovenklep worden bewaard en zijn zo snel bereikbaar. Om te voorkomen dat je ergens aan blijft hangen en om het oppervlak voor wind en regen zo klein mogelijk te houden, moet de rugzak altijd zo compact mogelijk worden gehouden en moet er zo min mogelijk buiten aan de rugzak worden bevestigd. Let altijd, en met name ook bij zijvakken, op een goede gewichtsverdeling.
Kijk hier hoe een rugzak ‘verstandig’ bepakt kan worden.
“Moge de Apostel hen begeleiden naar het huis van de eeuwige Vader!”
Volgens het Spaanse tijdschrift ‘Peregrino’ (nr. 180) vielen er in het voorgaande jaar 12 overlijdens van pelgrims te betreuren op de verschillende Spaanse camino’s.
De Camino Francés voert de lijst aan met 7 doden, gevolgd door de Via de la Plata/Sanabrés en de Camino Primitivo met elk 2 dodelijke slachtoffers en tenslotte 1 dode op de Camino Salvador. Van deze 12 onfortuinlijke pelgrims waren er 3 fietser.
Verkeersongevallen met fietsers komen helaas ook voor op de camino.
Het ongeval dat het meest weerklank kreeg in de pers vond plaats op 28 juni op de N 601 tussen Sahagún en León, waar een autobestuurder inreed op een groepje fietsers, met dodelijke afloop voor een fietsend echtpaar en zware verwondingen voor hun zoon. Tot overmaat van ramp pleegde de chauffeur vluchtmisdrijf, maar kon niet veel later toch worden ingerekend.
Enkele gedenkborden langs de camino die herinneren aan ‘gevallen’ pelgrims. Links boven de foto van de Amerikaanse pelgrima die, drie maanden na haar vermissing, vermoord werd teruggevonden op aanwijzing van de dader.
Kijkend naar de doodsoorzaken stelt het tijdschrift vast dat behalve verkeersongevallen (3x) er in 2018 drie pelgrims overleden na een val en pas later teruggevonden werden. Vier keer was er sprake van een natuurlijke doodsoorzaak, voor één pelgrim eindigde een recreatief zwempartijtje in verdrinking en de uitzonderlijke hitte van de afgelopen zomer werd één pelgrim fataal.
Samenvattend kan gesteld worden dat in de loop der jaren verkeersongevallen en natuurlijke oorzaken, meestal een of andere vorm van hartfalen, de belangrijkste doodsoorzaken vormen van pelgrims onderweg. Grote uitzondering is de moord op de Amerikaanse Denise Thiem in 2015 en het verdacht overlijden van onze landgenoot Jeroen Schelstraete, wiens lichaam in 2016, na eerst aangereden te zijn door een auto, teruggevonden werd in een groencontainer.
Neen, probeert u maar niet om in een Engels (of ander) woordenboek bovenstaande termen op te zoeken. U zult ze niet aantreffen. Ik heb ze zelf ‘geconstrueerd’ naar analogie van twee begrippen die u mogelijk wél in een Engels woordenboek gaat aantreffen, nl. ‘overtourism’ en ‘detourism’.
‘Overtourism’ betekent vrij vertaald het verschijnsel dat een populaire reisbestemming overspoeld wordt met een niet te stuiten en alsmaar toenemende golf van toeristen. Steden zoals bijvoorbeeld Venetië, Barcelona en Amsterdam voelen zich slachtoffer van ‘overtourism’. ‘Detourism’ is het antwoord hierop: een poging om toeristen een andere route te laten nemen of om andere steden, gebieden of bezienswaardigheden te laten bezoeken om zo de druk op de populaire locaties te verminderen.
Niet alleen het milieu, ook de plaatselijke bevolking lijdt onder ‘overtourism’. Je kunt zo maar je ‘credits’ kwijtraken ….
Ook de populaire wegen naar Santiago bezwijken onder de druk van een te veel aan pelgrims die in dezelfde periode via dezelfde wegen naar Santiago willen stappen. Jaarlijks zien we een toename met ca. 8%. Het zou me niet verbazen als we in het eerstvolgend Jacobusjaar (2021) de grens van de 400.000 pelgrims gaan benaderen, misschien zelfs overschrijden!
Hoe valt deze ontwikkeling te verzoenen met de toenemende druk om duurzamer te gaan leven en reizen? ‘Detourism’ zoals hierboven beschreven lijkt een aannemelijk, logisch en intelligent antwoord, maar werkt dat ook?
Een groep pelgrims net vóór het binnenlopen van Portomarín
Is het mogelijk pelgrims massaal te ‘dirigeren’ naar andere, minder drukke camino’s en dit dan ook nog eens meer gespreid in de tijd? Experimenten, bekend vanuit de sociale psychologie laten zien dat een al te groot optimisme niet gerechtvaardigd is. Mensen zijn, met alle respect, ‘kuddedieren’. De massa volgt de massa. Wij zoeken ‘safety in numbers‘. We voelen ons veiliger, meer op ons gemak wanneer we in een groep of met velen zijn! (Vraag: als je de keuze hebt uit een restaurant waar niemand zit en een restaurant waar het behoorlijk vol is, welk kies je dan?)
Bovendien is de economische situatie in Spanje en zeker in Galicië, van dien aard dat de inkomsten die de lokale economie met de camino genereert, meer dan welkom is. Of dat op termijn ook zo is valt nog af te wachten, maar als je nú honger hebt, wil je nú die boterham. Hetzelfde geldt voor de reisbureaus en andere commerciële organisaties die hun graantje willen meepikken van de alsmaar stijgende populariteit van de camino. Een duurzame oplossing vanuit die hoek verwachten getuigt van weinig realisme.
Kortom de camino naar Santiago staat voor een uitdaging van formaat en dé oplossing is nog niet in het vizier. Ik zie een belangrijke taak weggelegd voor nationale en internationale Compostelagenootschappen en de overheidsdiensten die een brug moeten bouwen tussen de wensen van de pelgrim/toerist en de ecologische draagkracht van een gewilde streek. Zij kunnen via hun voorlichtingsactiviteiten pelgrims kennis laten maken met minder gekende en dus minder bewandelde paden naar Santiago. Bovendien zijn vele pelgrims ook vragende partij. Een klein, maar m.i. groeiend deel van de pelgrims is intrinsiek gemotiveerd om bewuster te stappen. Zij zijn bereid om andere keuzes te maken omwille van het milieu of de bescherming van lokale gemeenschappen. Zij zullen het gemakkelijkst te overtuigen zijn.
Dergelijke beelden kunnen dagelijks genomen worden op de camino Francés
Voor de grote groep niet intrinsiek gemotiveerden komt het erop aan hen door een alternatief aanbod zodanig te prikkelen dat zij persoonlijk geraakt worden. En ‘overtourism’ raakt ook hen, want het belet hen zich persoonlijk te profileren. Deel uitmaken van een groep van pakweg 150.000 pelgrims die de camino Francés stapten voelt minder bijzonder aan dan achteraf foto’s en ervaringen kunnen delen van een minder bekende camino zoals bijvoorbeeld de camino Baztan, de camino Aragonés of de Ruta dela Lana, om er maar enkele te noemen.
Vanaf vandaag in première en gratis te zien via o.a. You Tube. Spaans gesproken met Spaanse en Engelse ondertiteling.
“Eén van de bedoelingen van ons project was de buitenwereld laten zien waar personen met een handicap en mobiele beperking dagelijks tegenaan lopen. Om dit aan te tonen besloten we 800 km van de Camino Francés af te leggen op de klassieke route, zonder gebruik te maken van een alternatief langs de verkeersweg.
Zo konden we onze onderneming delen met de duizenden pelgrims die we onderweg ontmoetten.`
Aldus verwoordt Oliver Luis het plan dat hij opvatte om samen met zijn broer Juan, die sinds zijn geboorte overgeleverd is aan zijn rolstoel vanwege een cerebrale paralyse, naar Santiago te stappen. Op 13 september 2016 startten zij in Roncesvalles om een kleine 6 weken later, op 22 oktober, in Santiago onthaald te worden als ware helden. Ondertussen hadden de beide broers en hun moeder, die in haar kleine bestelwagen haar zoons volgde en ondersteunde, de hulp en vooral de sympathie mogen ervaren van zovele pelgrims onderweg.
“We wilden aantonen dat vooral ´mentale grenzen´ onze grootste vijanden zijn bij het bedenken en uitvoeren van plannen waarmee we richting proberen te geven aan ons leven. We begonnen er met zijn drieën aan, maar al heel snel groeiden we uit tot één grote familie en ervaarden eens te meer dat de enige grenzen die er zijn, de grenzen zijn die we onszelf opleggen.”
Oliver (L) en Juan Luis (R): “onze grootste vijanden zijn niet de werkelijke obstakels, maar de gedachten die we hierover hebben in onze hoofden.”
Over deze tocht postte ik al in februari 2017 een korte video. Vandaag, 4 maart, gaat de 70 minuten durende documentaire ‘Camino zonder grenzen’ in première. Joan Planas, die voor de regie tekende, zal deze blikverruimende documentaire in de komende maanden presenteren op tal van kleine en grotere nationale en internationale filmfestivals. Beide broers zijn van plan om bij elke presentatie aanwezig te zijn. Hiermee begint ‘Camino zonder grenzen’ aan een nieuwe etappe.
Ervan overtuigd dat hun boodschap de moeite waard is en er geen hindernis mag zijn om de documentaire te zien, hebben zij besloten de documentaire gratis aan te bieden op de sociale media.
De documentaire laat de protagonisten uitvoerig aan het woord. Van de tocht zelf zien we hoofdzakelijk een verslag van de moeilijkste etappe van de Camino Francés, nl. de etappe naar O Cebreiro, het ‘dak’ van de Camino Francés.
Een enkele keer wil ik op dit blog aandacht besteden aan een pas verschenen boek. Nu ja, onlangs verschenen…
Nog maar recentelijk kreeg ik de Nederlandse vertaling van het in 2018 verschenen boek ‘Pelgrimage. de mooiste pelgrimsroutes in Europa’, van de Engelse auteur Derry Brabbs onder ogen. Ik werd overdonderd door de vele schitterende foto’s in het boek dat daardoor misschien ook minder een leesboek is, maar met zijn forse afmetingen en 2 kg aan gewicht niet misstaat op de ‘koffietafel’. Mijn passie voor fotografie heeft hierin zeker meegespeeld.
.Je legt het boek op tafel en laat iedereen erin bladeren. En dat doe je zelf ook regelmatig. De foto’s van de plaatsen, de landschappen, de oeroude gebouwen, de betoverende uitzichten en luchten nemen je direct in beslag.
Verwacht dus geen boek dat veel aandacht besteedt aan motieven en beleving van vroegere en hedendaagse pelgrims. We komen immers weinig te weten over wat hen bezielt om op weg te gaan, wat hen raakt onderweg en hoe dat hun leven beïnvloedt, verrijkt en misschien zelfs verandert. De informatie blijft beperkt tot dat wat we in de doorsnee toeristische gids te weten komen over de plaatsen onderweg.
Wél is overduidelijk dat Brabbs in de eerste plaats fotograaf is: zijn foto’s zijn prachtig en de aandachtige beschouwer kan er zeker iets van de spiritualiteit van de pelgrims door op het spoor komen.
Enkele jaren geleden toonde hij ons al een staaltje van zijn kunnen met ‘De wegen naar Santiago ’. Met ‘Pelgrimage’ heeft hij nu een mooi vervolg aan dat standaardwerk gebreid. Brabbs koos de in zijn ogen tien mooiste pelgrimsroutes van Europa en legde die op de gevoelige plaat vast. De meeste van deze wandelingen zijn behoorlijk pittig, maar leveren gegarandeerd fotografische hoogstandjes op. Er zijn klassiekers bij zoals de Via Francigena van Canterbury/Calais naar Rome (688 km), maar ook minder bekende, nieuwere routes zoals de St. Cuthbert’s Way van Melrose Abbey naar Holy Island (99 km). De mooiste passage? Een heel moeilijke keuze, al zal Rocamadour in Centraal-Frankrijk ongetwijfeld bij velen in de top-drie staan. En voor de rest kan je je alleen maar afvragen hoe de middeleeuwse pelgrims deze woeste schoonheid hebben ervaren. En overleefd…
Eén van de pluspunten van dit boek is dat het ook aan minder bekende routes aandacht schenkt en de lezer op minder platgetreden paden wil lokken.
Voor zij die al plannen hebben om op pelgrimstocht te vertrekken is dit een boek om alvast uren in weg te dromen. Voor zij die nog twijfelen is dit boek misschien wat hen over de schreef trekt.
Qua praktische informatie is Pelgrimage wat spaarzaam maar achteraan is wel een lijst met relevante sites opgenomen waar alle praktische informatie wél beschikbaar is. Deze kolos geeft gegarandeerd uren kijk- en leesplezier en je kan er alvast je armspieren met trainen (nu nog die beenspieren). Een mooie (lees-)tocht gewenst !
Pelgrimage. de mooiste pelgrimsroutes in Europa | Derry Brabbs | Uitgeverij Kok | Hardback | 256 blz | ISBN 9789043529273
De stijgende populariteit van de Camino de Santiago vertaalt zich niet alleen in het alsmaar groeiende aantal pelgrims dat naar Santiago pelgrimeert, maar blijkbaar ook in een toenemend aantal caminofilms. De laatste ent aan de caminofilm-boom is ‘Camino, een feature-length selfie’, een 90 minuten durende documentaire van de Utrechtse mediaman Martin de Vries.
a feature-length selfie ….
Martin de Vries (ooit ‘de montagerechterhand’ van Koot & De Bie) besluit om zonder noemenswaardige voorbereiding de Camino te gaan lopen: van Le Puy-en-Velay in midden-Frankrijk naar Santiago de Compostella, een tocht van 1600 kilometer in bijna zeventig dagen. Gewapend met een iPhone en een GoPro filmt hij zichzelf, zijn voeten, zijn schaduw, het pad, de velden en de bossen en probeert te achterhalen waarom hij dit avontuur is aangegaan.
Zere voeten en momenten van vertwijfeling, maar ook kleine wonderen en groeiende kracht. Stug voortstappend op zijn pelgrimstocht naar Santiago de Compostella in het noordwesten van Spanje filmt Martin de Vries zichzelf, in de hoop in het leven weer wat vaste grond te vinden. Een zelfportret in twee miljoen stappen.
“Alles in me zei me dat ik het moest doen.”
Medewandelaars en overnachtingsplekken komen slechts sporadisch in beeld. Als hij al lopende de camera op zichzelf richt, mijmert De Vries betrekkelijk nuchter over ongemakken en euforische momenten, over het prachtige ochtendlicht en het geluid van de vogels, over twijfels en groeiend vertrouwen. Hij leert ‘in het moment’ te zijn en onderzoekt gaandeweg steeds openhartiger zijn beweegredenen en zijn demonen. Een onopgesmukt verslag in het verslavende ritme van de tocht dat die ervaring voelbaar maakt. Een zelfportret in twee miljoen stappen.
enkel met behulp van een iPhone en een Gopro-camera
De film ging onlangs in wereldpremière op het 48ste International Film Festival Rotterdam dat plaatsvond van 23 januari tot en met 3 februari 2019. In juni zal de film in de bioscopen te zien zijn.
Nu de restauratie van de buitenkant van de kathedraal van Santiago nagenoeg klaar is, wordt begonnen aan de restauratie van de binnenkant.
Lange tijd was dit een vertrouwd beeld. Binnenkort behoren de steigers aan de buitenkant tot het verleden.
Tijdens deze werkzaamheden, die 12 maanden gaan duren en op 28 januari begonnen zijn, kunnen er geen (pelgrims)missen opgedragen worden in de kathedraal.
De kathedraal blijft wél open voor bezoekers waarbij weliswaar wisselende delen van de kathedraal afgesloten zullen zijn. Zo zal het beeld van de apostel Jacobus wel continue toegankelijk blijven waardoor de rituele omhelzing mogelijk blijft. De kathedraal is dagelijks open van 9.00 tot 19.00 uur. Het museum en het Pórtico de Gloria kunnen bezocht worden dagelijks tussen 10.00 uur en 20.00 uur en dit tot en met de maand maart van 2019. Vanaf 1 april al een uur vroeger.
De eerste steigers binnen in de kathedraal zijn reeds verschenen. Pilaren, beelden, hekwerk, bijna alles zal gerestaureerd worden.
Gedurende de restauratie zal maar 1 deur open zijn, nl. de Puerto Platerias, aan de zuidkant van de kathedraal.
De dagelijkse missen worden in de tussenliggende periode opgedragen in verschillende andere kerken. Zo wordt de dagelijkse pelgrimsmis van 12.00 uur verplaatst naar de Iglesia de San Francisco.
De Iglesia de San Francisco in de Rúa de San Francisco, 15704, waar de dagelijkse pelgrimsmis om 12.00 uur zal plaatsvinden.
Grote vieringen zoals die van Pasen, Kerstmis en de naamdag van Jacobus (25 juli) zullen gehouden worden in de kerk van St. Martin Pinario. Hierbij zal de botafumeiro niet aanwezig zijn.
Een overzicht van alle missen, samen met een plattegrond van de kathedraal en van Santiago vind je hier.
Voor de 2e keer op rij gingen in 2018 een recordaantal pelgrims op pad naar Santiago de Compostela. Op 31 december sloot het pelgrimsbureau haar deuren nadat men in dat jaar 327.378 compostellas uitgereikt had. Dit is een stijging met ruim 8% ten opzichte van het jaar daarvoor.
De verhouding mannen vrouwen (50% – 50%) en het aantal stappers versus fietsers (93% – 6 %) veranderde niet in vergelijking met het voorgaande jaar, evenmin als de leeftijd van de pelgrims.
Aantal pelgrims ingedeeld naar leeftijd
Bijna 43% van de pelgrims liet optekenen dat ze om religieuze redenen op pad gingen en ca. 48% gaf aan dat een mix van religieuze en culturele redenen hen aanzette tot de tocht. De resterende 9% noemde socio-culturele redenen als motivatie.
De Spanjaarden leverden met 44% het leeuwenaandeel qua nationaliteit. De 2e t/m 4e plaats werd onveranderlijk ten opzichte van het jaar daarvoor, ingenomen door respectievelijk de Italianen (ca. 15%), de Duitsers (14%) en de Amerikanen(10%).
In de top-3 van de meest vertegenwoordigde beroepen spanden de bedienden de kroon (26%), gevolgd door de studenten met 18% en de gepensioneerden (13%).
Sarria is nog altijd, om begrijpelijke redenen, dé favoriete vertrekplaats voor de pelgrim, op ruime afstand gevolgd door resp. St.-Jean-Pied-de-Port en Porto.
De rangschikking van de meest gevolgde camino ziet er als volgt uit:
Mocht je, om welke reden dan ook, het plan opvatten om nu of in de volgende jaren te verzaken aan de kerstkalkoen, de open haard en de warmte van het familiefeest en in plaats daarvan een camino stappen, weet dan dat je rekening moet houden met enkele beperkingen.
Een goede voorbereiding is het halve werk!
Met voor het 2e jaar op rij meer dan 300.000 in Santiago aangekomen pelgrims, zou het een overweging kunnen zijn om de grote drukte op de caminos te ontlopen door in deze kerstperiode te gaan wandelen, want de statistieken laten zien dat december traditioneel gerekend kan worden tot de minst drukke maanden op en langs de routes. Misschien word je ook wel aangetrokken door de sportieve uitdaging van een ‘wintercamino’. Koude, sneeuw, regen, vorst, weinig voorzieningen, amper medepelgrims, het zijn allemaal factoren die de sportieve caminoganger mogelijk triggeren.
Is een wintercamino dan te ontraden? Zeker niet! Als je van te voren maar een goede inschatting maakt van wat je zoal te wachten staat.
In deze periode van slecht weer en vakanties is er weinig volk onderweg, en daarom besluiten veel eigenaren van privé-accomodaties hun deuren te sluiten. Ook het aanbod van albergues – ja zeker er zijn er die nagenoeg het ganse jaar open zijn – is gering en zij die open zijn bieden doorgaans geen onderdak op Kerstavond, Kerst- en Nieuwjaarsdag. Via deze link vind je actuele informatie over de openingstijden van albergues in de winter.
Aan kerstsfeer geen gebrek.
Slim en verstandig is het om op deze dagen je planning zo aan te passen dat je dan plaatsen als Roncesvalles, Logroño, Santo Domingo de la Calzada, Burgos, etcetera, kunt aandoen. Mogelijk betekent dit dat je op sommige dagen een langere afstand moet afleggen om daar op tijd te geraken, hetgeen niet evident is in deze periode van korte dagen. Ook aan je uitrusting zul je hogere eisen moeten stellen: een goede slaapzak (check comforttemperatuur!), waterdichte en goed zichtbare kleding en dito schoeisel zijn onontbeerlijk!
Schaatsen voor de kathedraal
Als dat allemaal niet te veel gevraagd is, dan zou zo een wintercamino misschien wel eens een onvergetelijke ervaring kunnen betekenen. Kleine en grote plaatsen in het katholieke Spanje doen er alles aan om Kerstmis ook echt het feest van het licht te laten zijn en menig kerstmarkt (Mercado de Nadal) zal je pad kruisen. De geur van churros zal in de bewoonde wereld nooit veraf zijn. Wat voedsel en drank betreft is het een uitgelezen mogelijkheid om de Spaanse bars te bezoeken en te genieten van een keur aan tapas die er geserveerd worden, meestal gratis bij elk besteld drankje. Vergeet in Asturias niet om te verzaken aan de ‘pitu caleya‘ (een met speciaal voeder gemeste kip) en mis in Cantabria in geen geval de befaamde ‘caracoles a la montañesa‘ (een exquisiete slakkenbereiding) en ga in Castilla y León voor de befaamde ‘cochinillo asado‘ (op houtvuur bereid speenvarken). Tenzij je vegetariër bent….brrrr.
Slakken…. voor de liefhebber. In Cantabria en heel noord Spanje zijn dat er velen!
Eens in Galicië zijn er natuurlijk de mariscos (zeevruchten) en de pulpo (bereiding van inktvis), maar met Kerstmis staat er op vele plaatsen ‘coliflor con bacalao‘ (kabeljauw met bloemkool) op het menu.
Misschien is het toch wel een goed idee om eens een wintercamino uit te proberen.
Het heilig jaar 2021 werpt zijn schaduwen nu al vooruit. Net zoals in het laatste heilig jaar (2010) mag er het nakend heilig jaar wederom een spectaculaire groei worden verwacht van het aantal pelgrims dat op weg zal gaan naar Santiago de Compostela.
Zo zijn er bijvoorbeeld plannen om bijkomende trajecten uit te zetten over de laatste 100 tot 200 km om alzo de overvolle paden op de Camino Francés enigermate te ontlasten. Daarover meer in een latere post.
Straks een vertrouwd beeld op de Camino Francés?
Een andere ‘nieuwigheid’ is de inrichting van een nieuwe busverbinding van de zgn. Xacobús, een lijn die Santiago de Compostela gaat verbinden met de aeropuerto, O Pedrouzo, Arca, Palas de Rei, Portomarín, Sarria, Triacastela en O Cebreiro. Op die manier kunnen pelgrims vanuit Santiago gemakkelijk hun startplaats bereiken. Verwacht wordt immers dat juist het traject van de laatste 100 tot 150 km zich aan een forse toenemende belangstelling mag verwachten. Het vertrekpunt van deze bussen is het busstation van Santiago (estación de autobuses).
De Xunta van Galicië, die dit plan sterk gestimuleerd heeft, motiveert haar actie vanuit toeristische en economische motieven.
De definitieve haltes liggen nog niet (allemaal) vast, evenmin als de uurtabel.
Ondertussen voelt de overheid van het plaatsje Melide zich zwaar tekort gedaan. Het kan toch niet dat er in Melide geen busstop is voorzien, zo fulmineert de burgemeester Dalia Garcia Couso. Hoe dan ook, het laatste woord hierover is nog niet gezegd. Evenmin is op dit moment de rijtijdentabel al bekend.
De pelgrims die in deze periode in Santiago aankomen kunnen vanaf vandaag en dit tot 7 januari van volgend jaar dagelijks tussen 07.00 uur en 20.30 uur, in de kathedraal de aldaar geïnstalleerde kerststal gaan bewonderen.
Vandaag werd de kerststal geïnstalleerd en ingezegend door D. Julián Barrio, aartsbisschop van Santiago. De voortzetting van een jarenlange traditie.
Het gehele kersttafereel in Napolitaanse stijl, ondergebracht in het zuidelijk transept (nave de Platerías) van de kathedraal, beslaat zo ‘n 50 m2 en telt meer dan 500 artisanale beelden, waarvan een aantal kunnen bewegen. Met deze opstelling heeft men getracht zo dicht mogelijk aan te sluiten bij de letterlijke teksten uit het evangelie over de geboorte van het Kindje Jezus. Aldus komen de verschillende, bij nagenoeg iedere christelijk gelovige bekende sequenties uit het bijbelverhaal aan bod: de geboorte van het Kind, het bezoek van de herders, de komst van de koningen en de vlucht uit Egypte. Het decor wordt gevormd door een keur van zowel Hebreeuwse als Egyptische bouwsels.
Met zijn meer dan 50 m2 aan grondoppervlak en zijn ruim 500 beelden geplaatst in een historische context, is een bezoek aan deze kerststal meer dan de moeite waard.
Het Vlaams Compostelagenootschap biedt jaarlijks pelgrims die het afgelopen jaar in Santiago de Compostela toekwamen, de mogelijkheid om in een aangename sfeer medepelgrims en thuisgebleven partners te ontmoeten. Zo ook gisteren in het klooster van Don Bosco in Oud-Heverlee. Ook al was het weer niet echt van de partij, toch kwamen er 165 pelgrims opdagen die er een bijzonder fijne dag beleefden.
Zoals elk jaar stond ook deze keer de spirituele boswandeling weer op het programma. Onder begeleiding van medewerkers van ‘de werkgroep spiritualiteit’ werd er tijdens de wandeling in kleine groepjes, geregeld halt gehouden om even terug te kijken op hun ervaringen tijdens de tocht naar Compostela.
Spirituele boswandeling: je tocht begint nu pas …. vandaag staan wij opnieuw – schroomvol – open voor andere verhalen (foto: Jef van Lint)
Grote belangstelling was er dit jaar voor de pelgrimspoëzie van Jan de Proft die tijdens de presentatie van zijn ‘Mijmeringen’ uit zijn jarenlange pelgrimsverleden putte om te reflecteren op zijn relatie met de natuur, de plaatsen en de mensen die hem dierbaar zijn en op zijn relatie met God.
Als geen ander verstaat Jan de Proft de kunst om ervaringen in een krachtige, beeldende en poëtische taal te vangen. Ruim drie kwartier hingen de aanwezigen aan zijn lippen (foto: Jef van Lint).
Dit jaar was er ook uitgebreide aandacht voor de thuisgebleven partners van de pelgrims. Pelgrim Luc de Saeger en thuisgebleven partner Lieve gaven met hun getuigenis de aanzet voor een diepgaand gesprek met de talrijke deelnemers aan dit onderdeel.
Tijdens de namiddag was er gelegenheid om met elkaar ‘de waarden van de camino’ tegen het licht te houden. In kleine gespreksgroepjes wisselden de deelnemers met elkaar van gedachten en kwamen tot de vaststelling dat kracht, hoop, vreugde en vrede onlosmakelijk met de camino verbonden zijn.
Het Vlaams Compostelagenootschap wil in de toekomst meer en beter de jongere pelgrim bereiken. Anticiperend hierop waren een 8-tal jongeren uitgenodigd om hun ervaringen met de aanwezigen te delen.
Voor vele pelgrims is de herinneringstegel een materieel bewijs van hun tocht (foto: Jef van Lint) .
Een terugkomdag zonder een wandeling met ‘wandelrot’ Rik Nys zou niet compleet zijn. Dit jaar ging de wandeling naar La Foresta in Vaalbeek met onderweg een stop in Pro Arte Christiana, waar minderbroeder/beeldhouwer Rik Van Schil de wandelaars met zijn aanstekelijke enthousiasme toelichting gaf bij zijn creaties.
Moet er nog gezegd worden dat de terugkomdag ook dit jaar weer een schot in de roos was? Ben jij er volgend jaar ook bij?
Al ruim 2 jaar bestaat bij onze noorderburen de ‘Camino Academie’, een organisatie die zich ten doel stelt om “kennis rondom de Camino te bundelen, te ontwikkelen en te delen. Ze wil een toegankelijk podium zijn waar academici, onderzoekers en praktijkexperts (pelgrims) elkaar ontmoeten en inspireren. Daarbij is ze tevens een instrument om een breder publiek te bereiken.”
Als expertisecentrum werkt zij nauw samen met instituties en personen die zich expliciet met de Camino en het fenomeen pelgrimeren bezighouden. Hierbij is een centrale rol weggelegd voor het Nederlands Genootschap van Sint Jacob, de Tilburg School of Humanities (TiU), de onderzoeksgroep Ritual in Society (waar pelgrimageonderzoek is gesitueerd) en het Meertens Instituut te Amsterdam.
De home pagina van de website van Camino Academie. Klik hierof op bovenstaande afbeelding om naar hun website te gaan.
Weer een grijze club die zich van achter het bureau wil gaan verdiepen in het pelgrimeren en alles wat daarmee samenhangt, zult u zich afvragen. Het antwoord hierop is eenduidig ‘nee’. Zo organiseert de Academie regelmatig activiteiten die erop gericht zijn de dialoog met het praktijkveld aan te gaan door middel van expertmeetings (i.c. de pelgrims) en brengt zij daarover uitvoerig verslag uit. Ook organiseerde zij vorig jaar het ‘Filmfestival Cinema Camino’. De inleidingen die bij dit festival werden gehouden zijn onlangs gebundeld in Camino Cahier 2. In de zgn. Camino Cahiers, ook één van de activiteiten van de Academie, worden teksten en presentaties verzameld die zijn geschreven op verzoek van de Camino Academie. Deze worden gepubliceerd op ‘open access’ basis en zijn dus voor iedereen vrij toegankelijk.
Camino Cahier 2 met een aantal voortreffelijke inleidingen die verder gaan dan een korte bespreking van de film waarop ze betrekking hebben. Klik hierof op bovenstaande afbeelding om toegang te krijgen tot het cahier.
Met name dit 2e Camino Cahier kreeg ik recentelijk toevallig onder ogen en vond de kwaliteit van dien aard dat ik hierover op mijn blog melding wil van maken. Overigens is het ‘rondstruinen op hun website op zich al meer dan de moeite waard. De pelgrim treft er altijd wel iets naar zijn gading aan. Een regelmatig bezoek, i.v.m. de update van de programmatie van activiteiten is aan te raden.
Op 3 augustus jl. heb ik in deze rubriek de fotowedstrijd ‘Los Colores del Camino’ aangekondigd. Voor het eerst in de nog jonge geschiedenis van deze wedstrijd mochten er ook pelgrims/fotografen deelnemen die niet in Spanje wonen. In totaal waren er 600 inzendingen, een respectabel aantal. Onder hen nog weinig buiten Spanje wonende pelgrims, maar toch voldoende om met 2 van de 3 prijzen aan de haal te gaan.
‘Niebla en Roncesvalles’. (Mist over Roncesvalles)
Een foto die net zo goed een schilderij kon zijn. Een pelgrim midden in de mist in een nogal donker bos. De overwegend zachte, groene tonen verdoezelen het tafereel enigermate waardoor de foto iets mysterieus krijgt. Mooi passend bij het gegeven van de camino. Een knap beeld!
De fotograaf, Antonio Pascual Pedrero (Rioja), maakte deze foto tijdens de eerste etappe van zijn eerste camino. “De dikke mist vergezelde me al de hele dag en inspireerde me om dit beeld te schieten”, licht hij toe.
‘Horizonte en el Camino’ (Horizon op de camino)
Bij het verlaten van Logroño werd de Italiaanse fotograaf Giorgio Mazzoldi getroffen door de ondergaande zon die dit landschap omtoverde in een briljant kleurpalet van groen en geel. Hij aarzelde niet en schoot dit mooie, maar mijns inziens toch niet zo speciale plaatje. Over smaken valt evenwel niet te twisten.
Feit is wel dat Giorgio na deze eerste camino, net als vele andere pelgrims een beetje verslaafd raakte aan de camino. Zijn bijzondere ontmoetingen met de mensen onderweg, de spirituele dimensie, de sfeer, het landschap, al deze ervaringen vroegen om meer. Later volgden dan ook de Camino Primitivo en de Camino Portugués.
‘Cor em movimento’ (Kleur in beweging)
Bruin- en okertinten domineren in de foto van de Braziliaan Diego Bregolín, die hiermee de 3e prijs wegkaapte. Over het jaargetijde kun je je niet vergissen bij dit beeld. De eerder aangehaalde kleuren, de bladval en de najaarsmist verwijzen onmiskenbaar naar de herfst. Diego schoot dit plaatje op weg naar Burgos terwijl hij, samen met zijn echtgenote, de Montes de Oca overstak.
Een sfeervol plaatje ware het niet dat naar mijn smaak, totaal overbodig en zelfs storend een verkleurd eikenblad onnodig veel aandacht opeist en door zijn positionering erg ‘gezocht’ overkomt.
Hoe dan ook, Diego zegt met volle teugen genoten te hebben en nam een massa foto’s mee naar huis die voor hem en zijn partner aan onvergetelijke ervaringen herinneren.
Onlangs heeft de Spaanse overheid besloten ook deze winter de oostelijke variant op de camino Francés, vertrekkende vanuit St. Jean-Pied-de-Port via Hunto, Orisson en col de Lepoeder naar Roncesvalles, te sluiten vanaf 1 november a.s. tot 31 maart 2019. Pelgrims die in St. Jean hun camino beginnen of daar passeren moeten in die periode kiezen voor de westelijke variant om de Pyreneeën over te steken. Deze route, ook bekend als de ‘Valcarlosroute’ loopt via col de Ibañeta naar Roncesvalles.
Het alternatief is wellicht iets minder aantrekkelijk, ook al omdat een belangrijk deel via de verkeersweg loopt, maar wel aanzienlijk veiliger!
De Spaanse overheid zal op allerlei manieren pelgrims informeren over dit besluit. Uiteraard zal dit ook ter plekke gesignaleerd worden. Of deze waarschuwingen zullen volstaan om roekeloze pelgrims ervan te weerhouden toch via Lepoeder te gaan, moet nog blijken. In de afgelopen jaren is herhaaldelijk gebleken dat sommige pelgrims dit verbod naast zich neerlegden en enkelen onder hen door de plaatselijke reddingsdiensten moesten geëvacueerd worden omdat zij verdwaald, onderkoeld en in levensgevaar verkeerden. In één enkel geval heeft een pelgrim het negeren van dit verbod met zijn leven moeten bekopen.
De reddingsdiensten van Navarra hebben vorig jaar nog fors geïnvesteerd in de aanschaf van speciale voertuigen die in noodgeval slachtoffers kunnen evacueren. Geen reden om het er toch maar op te wagen!
Nochtans is het niet moeilijk te begrijpen dat een passage in de Pyreneeën, gelegen op ruim 1.400 meter hoogte in wintertijd zeer risicovol is. Sneeuw en sneeuwstormen, mist, wind en kou maken van de oostelijke oversteek in wintertijd een gevaarlijke onderneming. De kans op verdwalen als gevolg van gebrek aan wegmarkering door intense sneeuwval en onderkoeling zijn de grootste risico’s in dit onherbergzame gebied waar, eens refuge Orisson gepasseerd (na 8 km), alle tekenen van de bewoonde wereld afwezig zijn.
Deze en andere borden maken de pelgrim erop attent dat de route van november t/m maart gesloten is.
Pelgrims die betrapt worden op overtreding van dit verbod kunnen een fikse boete verwachten en wanneer er hulp ingeschakeld dient te worden van de plaatselijke ‘bomberos’, dan wacht de pelgrim een forse rekening.
Afgelopen vrijdag 12 oktober was professor Johan Swinnen in Genk te beluisteren over zijn ‘ lange tocht’. Voor Johan heeft ‘lange tocht’ minstens 2 betekenissen. In de eerste plaats zijn tocht in pakweg 32 dagen en ruim 2.400 km lopend vanuit ziekenhuis Gasthuisberg in Leuven naar Compostela in de zomer van 2017, maar ook, en vooral over zijn tocht in de strijd tegen kanker. “Jaarlijks worden er in België alleen al ruim 60.000 nieuwe gevallen van kanker gediagnosticeerd” liet professor Swinnen zijn gehoor verstaan. “Wij mogen niet opgeven met onderzoeken voordat we het veel te hoge sterftecijfer (30.000 per jaar) substantieel teruggedrongen hebben”. Met deze boodschap ‘toert’ Johan Swinnen sinds de zomer van 2017 met zijn lezingen over zijn lange tochten. Zonder enig persoonlijk winstoogmerk, maar mét het doel geld in te zamelen voor het Leuvens Kankerinstituut waarvan Johan ondervoorzitter is.
Ook op de sociale media zien wij steeds vaker berichten verschijnen van pelgrims die hun tocht naar Compostela koppelen aan fondswerving. De camino en crowdfunding: een nieuwe loot aan de stam die pelgrimeren heet.
Wel heel bijzonder is het initiatief van 10 Spanjaarden uit de Riojastreek die vandaag om middernacht starten om in estafettevorm de 770 km, die Roncesvalles van de kathedraal in Santiago scheiden, in vier dagen te overbruggen. Gedurende 82 uren, ononderbroken, zullen zij elkaar afwisselen in hun run naar Santiago, hetgeen betekent dat er dag en nacht gelopen wordt! Aankomst verwacht om 08.00 uur a.s. donderdag in Santiago.
Met deze actie, ‘Zancadas contra el Cáncer’, (vrijvertaald: ‘Stappen tegen de kanker’) willen de initiatiefnemers twee doelen bereiken: 1. Nog meer dan tot nog toe het geval is de ziekte kanker onder de aandacht brengen en mensen bewust maken van de verwoestende impact die deze ziekte heeft op mens en samenleving. 2. Fondsen verzamelen om het onderzoek tegen kanker een extra financiële boost te geven.
Eén gezamenlijk doel, een avontuur voor de goede zaak: de strijd tegen kanker!!!
Opnieuw een initiatief dat naadloos past binnen de waarden die pelgrims aan de camino toeschrijven. Solidariteit met onze medemens die door het lot van deze vreselijke ziekte getroffen wordt.
Bezorgdheid en commotie alom vanwege de regeringen van de Spaanse comunidades Aragón en Navarra. Reden hiervoor is de eenzijdige beslissing van de Franse regering om binnenkort een tweetal jonge wijfjesberen vrij te laten in de westelijke Pyreneeën, in het grensgebied met de Spaanse provincies Aragón en Navarra, provincies waar jaarlijks talrijke pelgrims passeren op weg naar Santiago de Compostela.
De witte ovaal op de kaart geeft het gebied aan waar de beren in vrijheid worden gesteld.
De Franse regering moet in eigen land al sinds maart van dit jaar afrekenen met heftig protest vanwege de Franse boeren in die regio. Zij vrezen voor hun vee, met name voor hun kuddes schapen. Nochtans blijkt 80% van de bevolking de Franse overheid te volgen in haar poging om het ‘natuurlijk herstel’ van de lokale fauna te realiseren. De betrokken minister hoopt dat de twee jonge wijfjesberen zich zullen gaan vervoegen met de enige twee overgebleven mannetjesberen in de regio en zo de kans op uitbreiding te vergroten.
De wijfjesberen moeten de 2 overgebleven eenzame mannetjesberen vervoegen om uitsterven van de soort te voorkomen.
De Spaanse overheden van hun kant kanten zich fel tegen deze beslissing. Zij hebben in een protestbrief laten weten geen begrip te kunnen opbrengen voor deze unilaterale beslissing. Zij zijn van mening dat het leefgebied te klein is voor deze populatie en wijzen erop dat het gebied doorkruist wordt door pelgrims die hun camino starten op de Col du Somport (Camino Aragones), maar ook door pelgrims die vanuit Saint-Jean-Pied-de-Port via de Puerto de Ibañeta doorsteken naar Roncesvalles.
Tot 250 kg zwaar en tot 2 meter hoog staand op hun achterpoten, dat zijn de afmetingen van de volwassen exemplaren. Straks op de Santiagoweg?
Even afwachten of de soep zo heet gegeten wordt als ze opgediend wordt.
Vanaf 27 juli jl. tot op heden bezochten niet minder dan 65.000 (!) pelgrims het befaamde ‘Pórtico de la Gloria’ in de kathedraal van Santiago. Na jarenlange restauratie waren sinds deze zomer de kunstwerken van Maestro Mateo weer in volle glorie (gratis) te bewonderen. Daar is vanaf 18 september jl. verandering in gekomen. Vanaf die datum tot, naar schatting medio november, zal het Pórtico de Gloria niet te bezoeken zijn. Vanaf medio november zal dat wel weer mogelijk zijn, maar dan pas ná reservatie en mits betaling van een entreeprijs.
Sinds 27 juli jl. tot op heden trok het Pórtico de Gloria ruim 65.000 bezoekers.
De afgelopen maanden waren er bij de ingang lange wachtrijen waar te nemen, soms in een ondraaglijke hitte, met geduldige en minder geduldige pelgrims die van hun aanwezigheid in Santiago gebruik wilden maken om het gerestaureerde Pórtico te bezoeken. Onlangs kondigde Daniel Lorenzo, verantwoordelijke voor de ‘Fondación Catedral’, aan dat er vanaf medio november een nieuwe bezoekregeling van kracht wordt. De belangrijkste reden hiervoor is dat de Fondación van mening is dat het handhaven van de kwaliteit en toegankelijkheid van dit belangrijke kunstwerk en het gehele patrimonium niet langer mogelijk is zonder dat er sprake is van een zgn. ‘return on investment’. Met andere woorden, de toekomstige bezoeker zal een entreeprijs moeten gaan betalen. “We kunnen ons niet permitteren dat het Pórtico wederom verkommert. We kunnen dit enkel garanderen onder voorwaarde dat de bezoeken een zekere economische ‘return’ opleveren”, betoogt Daniel Lorenzo.
Wellicht weer toegankelijk vanaf medio november, afhankelijk van de tijd die nodig is om een houten scheidingsconstructie aan te brengen tussen het Pórtico en het interieur van de kathedraal.
Vanaf medio november zal een bezoek aan het Pórtico deel uitmaken van het geleide bezoek aan het gehele patrimonium van de kathedraal dat nu ook al aangeboden wordt en 12 euro kost. De toekomstige prijs van deze excursie in groepen van 25 personen, inclusief een bezoek aan het Pórtico, de tentoonstelling over Maestro Mateo én de crypte, ligt nog niet vast. Nieuw is ook dat er voortaan online (www.catedraldesantiago.es) kan gereserveerd worden. Eventueel resterende toegangsbewijzen kunnen nog dezelfde dag gekocht worden.
Tussen 18 september en medio november wordt er een houten afscheidingsconstructie aangebracht tussen het Pórtico en de kathedraal, om de Pórtico te beschermen tegen vervuiling, die eventueel gepaard zal gaan met de vanaf november geplande restauratiewerken binnen in de kathedraal. De toegang tot het Pórtico is dan pal tegenover de Pazo de Xelmírez.
Vandaag valt deze eer, meer dan terecht durf ik stellen, (o.a.) te beurt aan professor Johan Swinnen, die de aandacht voor kanker en kankeronderzoek wel op een heel beklijvende manier opwekte.
In een kleine maand tijd liep (!) hij afgelopen zomer vanuit Leuven naar Santiago de Compostela. Aanleiding voor dit exploot was de belofte die hij deed toen zijn zoon Pieter een 5-tal jaren geleden getroffen werd door een hersentumor. Hij beloofde iets ‘zots’ te doen als zoon Pieter 5 jaar na de diagnose nog in leven zou zijn. ‘Iets zots’ is een understatement als je bedenkt dat Johan in amper een maand tijd een afstand van ruim 2.400 km al lopend overbrugde, gemiddeld zo ’n slordige 75 kilometer per dag met op zijn rug een rugzakje met daarin de geschreven boodschappen van zo vele kankerpatiënten !
Het respect voor zoon Pieter, die tijdens zijn behandeling een nog veel zwaardere camino aflegde (sic) én het respect voor de zo vele anderen die geconfronteerd werden / worden met deze afgrijselijke ziekte, dát oprechte respect was voor Johan een enorme motivatie om zijn onderneming tot een goed einde te brengen. Diezelfde gedrevenheid legt Johan dagelijks ook aan de dag als prominent wetenschapper en onderzoeker aan de KU Leuven op zijn nog langere ‘camino’ om een definitieve remedie te vinden om kanker, dat monster, voor eens en altijd de wereld uit te helpen.
Johan met zoon Pieter, vlak na zijn aankomst in Santiago de Compostela
In haar motivatie om de prijs aan professor Swinnen toe te kennen stelt de jury: “Vanuit zijn eigen persoonlijk verhaal heeft professor Swinnen heel wat mensen bereikt en kankeronderzoek onder de aandacht gebracht. Via een innovatieve aanpak zorgt hij voor laagdrempelige en brede communicatie.“
Johan Swinnen is optimistisch: ‘Ooit wordt kanker een chronische ziekte waaraan je niet meer doodgaat’. Maar eer het zover is, moeten we nog een lange tocht gaan.’
De vele lofbetuigingen en felicitaties, die vandaag naar aanleiding hiervan op zijn facebookpagina verschenen wuift Johan op de voor hem gekende wijze minzaam weg. “Net zoals Post voor Compostela niet ‘mijn’ tocht was, is dit ook niet ‘mijn’ prijs, maar komt die aan velen toe: een fantastisch team met Griet, Chris, Ivana en vele anderen, iedereen die Post voor Compostela ‘meegemaakt’ heeft en mee uitgedragen heeft, iedereen die mee lezingen organiseert en ernaar toe komt overal in het land, iedereen die meegewerkt heeft aan het boek of die het leest, kortom iedereen die begaan is met de strijd tegen kanker. Deze prijs komt jullie toe!“
Is het echt nodig om (in enige mate) Spaans te kennen om de camino te stappen in Spanje? Een veel gehoorde vraag op diverse caminofora.
Neen, noodzakelijk is het zeker niet en pelgrims onder elkaar spreken veelal Engels of Duits. Maar, enige beheersing van de Spaanse taal kan de camino-ervaring wel verrijken. Denk aan de communicatie met de plaatselijke bevolking en het contact met de Spaanse pelgrim die vaak geen andere taal spreekt. Bovendien zal basiskennis van het Spaans, zeker wanneer die is afgestemd op het stappen van de camino, mogelijk positieve invloed hebben op je gevoel van zekerheid en onafhankelijkheid.
“Camino-Spaans online. María Vázquez groeide op in Santiago de Compostela en keek gefascineerd naar de vele pelgrims die haar stad in kwamen lopen en fietsen. Toen ze opgroeide en docent Spaanse taal werd, zag ze de mogelijkheid om haar jeugdfascinatie met haar werk te combineren. Ze startte de website Camino Spanish, waarop ze taallessen aanbiedt die speciaal zijn toegepast op de noden en wensen van pelgrims op de Camino. Vóór ze haar cursus opzette, sprak María met pelgrims uit verschillende landen om te achterhalen waar buitenlandse pelgrims behoefte aan hebben. Dit combineerde ze met haar lokale kennis van de streek. De taallessen die María aanbiedt, zijn privé en online, volledig aan te passen aan de wensen van de student. Belangstellenden die zich voor het einde van de maand september opgeven, kunnen gebruik maken van prijsacties. Meer informatie vindt u op haar websiteen Facebookpagina. “
Misschien het overwegen waard en wie weet, eens de smaak te pakken, wil je misschien je nog verder bekwamen in deze echt niet moeilijke wereldtaal.
Oh ja, op genoemde website krijg je de mogelijkheid om een 20 minuten durende les gratis uit te proberen.
Vorige week gonsde het op de caminofora (weer eens) over die vervelende beestjes, de bedwantsen of wandluizen. Dit keer was een albergue in Puenta de la Reina aan de beurt. Wellicht herinneren sommigen zich Arnaut Hauben die voor de VRT enkele jaren geleden met de camera in aanslag op pad naar Santiago trok en daar dagelijks tijdens de uitzending van ‘Man bijt hond: weg naar Compostela’ kond van deed. Ook hij werd op zekere dag slachtoffer van bedwantsen en was zo ongerust (en onbekend met het fenomeen?) dat hij een ziekenhuis opzocht.
Wat ziet ze er zo toch vervaarlijk uit de Cimex lectularius of te wel de bedwants (Photograph: Getty Images)
Zelf heb ik gedurende mijn 6 jaar camino-ervaring geen last gehad van deze beestjes. Wel ontmoette ik pelgrims die daar kort voor onze ontmoeting mee te maken hadden en trof ik 2 keer een albergue aan die tijdelijk gesloten was omdat de verdelgingsprocedure nog aan de gang was.
Dit is al heel wat minder vervaarlijk. Ca. 5 mm is de volwassen wants, met soms een exemplaar tot 8 mm.
De aanwezigheid van bedwantsen verwijst niet persé naar slechte hygiënische omstandigheden. Ze kunnen bovendien overal voorkomen. Niet alleen albergues lopen risico, ook hostals en hotels kunnen ermee te maken krijgen. En, ook al kun je je als pelgrim niet voor 100% hiertegen wapenen, toch is het goed om het risico te beperken door een aantal voorzorgsmaatregelen in acht te nemen.
Controleer je slaapplek (vooral het hoofdeinde van het bed) op eventuele aanwezigheid van bedwantsen. Er moet een alarmbelletje gaan rinkelen als:
je donkere vlekjes (dit zijn de uitwerpselen van een bedwants) aantreft op, of in de omgeving van je slaapplaats;
je bruin/rode vlekken op de lakens of de matrassen ziet (veroorzaakt door geplette bedwantsen, bloedvlekjes of opgedroogd bloed);
kleine witte stippen (dit kan wijzen op eitjes van de bedwants, deze zijn zeer klein, ca. 1 mm groot) aantreft op of in de omgeving van je slaapplaats;hun karakteristieke geur (zoete amandelgeur) bespeurt als ze in grote aantallen aanwezig zijn in een ruimte.
Bescherm je bagage door:
nooit je rugzak vrij, d.w.z. zonder bescherming, op de grond te plaatsen;
liefst bij binnenkomst in de albergue/hostal/etc. je rugzak in een plastic zak te plaatsen en daarin te laten tot je vertrekt; je spullen kun je nemen terwijl je rugzak in de plastic zak blijft;
je rugzak nooit óp het bed te plaatsen om eventuele verspreiding te voorkomen.
Gebruik een eigen slaaplaken.
Gebruik géén bestrijdingsmiddelen, meestal zijn ze niet krachtig genoeg of krijg je alle aanwezige bedwantsen toch niet te pakken; daarbij verhoog je de kans op resistent worden van deze onaangename diertjes.
In de regel is geen behandeling nodig. Bij personen die een forse allergische reactie vertonen is het wél raadzaam om een arts te raadplegen (Photograph: Getty) .
Als je onverhoopt tóch slachtoffer bent geworden van beten door bedwantsen, hetgeen je zal merken aan de jeukende, rode plekken, heeft behandelen doorgaans weinig zin. De jeukende plekken verdwijnen na een tijdje meestal vanzelf. Eventueel kun je de pijnlijke plekken spoelen met warm water. Als de letsels uitgebreid zijn en de jeuk ernstig is, kan worden overwogen om een steroïdencrème te gebruiken, of eventueel een oraal antihistaminicum. Bespreek dit eerst met een arts.
Verder is het van belang de verdere verspreiding te stoppen, hetgeen op de camino geen evidentie is. Alles wat kan gewassen worden op 60 graden moet de wasmachine in, want de wantsen kunnen niet overleven bij deze temperatuur. Voor spullen die niet kunnen gewassen worden is een verblijf van enkele dagen in de diepvriezer ook een efficiënte bestrijdingswijze, maar niet vanzelfsprekend als je onderweg bent op de camino. Dan rest je enkel een visuele inspectie van deze spullen en deze grondig schoon te maken. In de daarop volgende dagen blijft waakzaamheid geboden.
‘Project Ultreia’, dat is de naam van de eerste grootschalige, wetenschappelijke studie die peilt naar de effecten van pelgrimeren op het welbevinden en de psychische gezondheid van pelgrims die naar Santiago stapten. Aan het onderzoek verlenen verschillende organisaties hun medewerking. Onder hen de ‘Asociación de Amigos de Santiago del Norte’ en de universiteit van Zaragoza, die instaat voor de wetenschappelijke inbreng in het project.
Aan het project werkt een keur van gerenommeerde organisaties mee.
Het onderzoek startte ongeveer een jaar geleden en tot op heden namen ongeveer 1.000 pelgrims deel. Om aan de strikte normen van wetenschappelijk onderzoek te voldoen en wetenschappelijke verantwoorde conclusies te toe te laten is er een veel grotere onderzoeksgroep nodig, m.a.w. zijn er meer pelgrims nodig die aan het onderzoek willen meewerken.
De projectleiding roept pelgrims dan ook massaal op om aan het onderzoek deel te nemen. De vragenlijst moet online ingevuld worden en de invulling neemt niet meer dan 15 minuten tijd in beslag. De vragenlijst is beschikbaar in het Spaans én in het Engels.
Iedereen die op korte termijn eender welke route van de Camino de Santiago gedurende minstens 4 aaneengesloten dagen gaat stappen (of aan het stappen is), kan deelnemen.
Deelnemen betekent dat je bereid bent om 3 keer een vragenlijst in te vullen: 1x vóór je start van de camino, 1x onmiddellijk na afloop van je camino en tenslotte 1x drie maanden na afloop van je camino. De 2e en de 3e keer word je via e-mail door de onderzoekers verzocht om de vragenlijst in te vullen. Uiteraard geldt ook bij dit onderzoek dat volledige anonimiteit van de deelnemers gegarandeerd is.
In onderstaande grafiek zijn de eerste resultaten van het onderzoek, op basis van 107 respondenten, af te lezen. Let wel, het betreft voorlopige resultaten en deze mogen wegens het geringe aantal respondenten zeker niet gegeneraliseerd worden!
Eerste resultaten van het project: vóór de start van de camino, onmiddellijk erna en drie maanden na afloop van de camino (N =107)
Op basis van de 107 respondenten kunnen we aflezen dat deze onderzoeksgroeponmiddellijk na afloop van hun camino significant (p <.01) hoger scoorde dan vóór de aanvang van de camino op vragen die peilden naar een positief effect, tevredenheid met hun levenssituatie, ervaren geluk en bewust en geëngageerd in het leven staan. Tevens laat de grafiek zien dat deze effecten 3 maanden na afloop van hun camino lichtjes afgenomen zijn ten opzichte van het tijdstip onmiddellijk na hun camino, maar nog altijd hoger liggen dan voor de aanvang van hun camino.
In gewone mensentaal: deze 107 deelnemers ervaren onmiddellijk na afloop van hun camino positieve effecten op hun psychisch gezondheid en algemeen welbevinden. Zij ervaren ook dat die effecten drie maanden na hun camino nog steeds aanwezig zijn, maar lichtjes afgenomen zijn in vergelijking met hun ervaringen vlak na het beëindigen van hun camino.
Behalve concrete vragen over specifieke camino’s krijg ik af en toe ook de vraag of er ‘een goeie film’ bestaat over de pelgrimage naar Santiago. Daarom dit keer een post met een selectie van Santiagofilms. De genres verschillen nogal: van contemplatief/introspectief, via autobiografisch/documentair naar romantisch en als toemaatje, wat we in de volksmond noemen, een tekenfilm. Elke film belicht een ander aspect. De volgorde is zeker geen ranking.
Looking For Infinity: El Camino (2017)
Tot voor kort was deze film in zijn geheel gratis online te bekijken. Thans moeten we tevreden zijn met de trailer. Via deze link kun je na betaling van £ 9,99 de film streamen. Kopen van de film op DVD kan voor £ 12,99. (Nederlandse ondertiteling)
In deze ca. 60 minuten durende film / documentaire ‘Looking for Infinity: El Camino’, laat regisseur Leaman ons op een geheel eigen wijze ‘meekijken’ naar wat zich in de hoofden van een aantal pelgrims op weg naar Santiago, afspeelt. Veel introspectie, soms rauw en onverfijnd, maar altijd authentiek. Zoals zo velen willen deze pelgrims ontsnappen aan de hectiek van alledag en een antwoord vinden op de ‘tijdloze’ vraag naar wat er in het leven werkelijk toe doet.
John Brierley: “De essentie van de camino“, Mike Hardy: “Leaman ’s aanpak plaatst de toeschouwer pal achter de lens terwijl we naar deze pelgrims kijken”,Leya Skryver: “De kern van deze introspectieve film is dat we pas-op-de-plaats moeten maken en onze manier van bezig zijn onder de loep gaan nemen.
Regie: Aaron Leaman
Duur: 60 minuten
I’ll Push You (2016)
Via deze link is de film op DVD te koop (£ 20.00) . Streamen kost £ 12,92. (Nederlandse ondertiteling)
“Ik zal je duwen, dag na dag, gedurende 800 km langs de noordelijke route naar Santiago”. De voltrekking van deze belofte van Patrick Gray aan zijn half verlamde vriend Justin Skeesuck, zie daar de synopsis van deze documentaire die enig appèl op de traanklieren van de toeschouwer niet schuwt, maar nergens de indruk wekt dat het daar ook om te doen is. We zien niet alleen een moedige onderneming van twee vrienden voor het leven over bergen, door dalen, over rotspaden en eenzame vlakten. Het is ook een eerlijke inkijk op de strijd die Justin dagelijks voert tegen de neurologische ziekte die hem talrijke beperkingen oplegt. Kortom, een beklijvend verhaal over vriendschap, hoop, opoffering en doorzettingsvermogen.
In het licht van de ‘caminowaarden’ ook een staaltje van integratie van anders validen op de Jacobsweg.
Regie: Chris Karcher, Terry Parish
Duur: 100 minuten
3 “Compostelle, le Chemin de la Vie” (2016)
Bekijk de trailer. Film is op DVD te koop.
De Compostelabedevaart is een ervaring die ieder jaar meer en meer pelgrims trekt. De regisseur volgde 3 jaar lang een aantal pelgrims over de Saint-Jacques de Compostelle. De beleving van de tocht is voor iedereen verschillend en biedt nieuwe inzichten. Ongeacht leeftijd, sociale achtergrond, religieuze overtuiging, iedereen gaat over zijn eigen grenzen heen en wordt geconfronteerd met zichzelf. Iedere etappe wordt een nieuw, een ander ritme opgelegd en worden nieuwe inzichten geboren. Door het repetitieve contact met de natuur, de elementen en andere pelgrims wordt ieder individu op de eigen krachten en tekortkomingen gewezen. Compostelle is een inspirerende film, die je meeneemt op een spirituele tocht, de religieuze dogma’s voorbij.
Regie: Freddy Mouchard
Duur: 96 minuten
The Way (2010)
Klik hierboven voor de gehele film. Engels gesproken. Voor Nederlands koop DVD met ondertiteling.
Natuurlijk mag ‘The Way’ niet in het rijtje ontbreken. Vraag een Amerikaan op weg naar Santiago hoe hij weet heeft gekregen van het bestaan van de camino en 9 kansen op 10 zal hij naar deze geromantiseerde fim van Emilio Estevez verwijzen.
Als de in de USA wonende Daniel (Emilio Estevez) besluit om alles achter zich te laten en de camino te gaan wandelen loopt het al snel verkeerd. Tijdens de eerste etappe vanuit St. Jean over de Pyreneeën verdwaalt Daniel en komt om. Onmiddellijk besluit zijn vader (Martin Sheen) naar Spanje af te reizen en al snel besluit hij de camino van zijn zoon af te maken, terwijl hij de as van zijn gecremeerde zoon meedraagt. Hij hoopt gedurende zijn tocht meer inzicht te verwerven in wat zijn zoon, met wie hij een nogal getroubleerde relatie had, bezighield en dreef. Dat lukt maar ten dele. Tot zijn eigen verbazing stelt hij aan het einde vast dat hij wél heel wat geleerd heeft over zichzelf.
Regie: Emilio Estevez
Duur: 123 minuten
O Apostolo (The Apostle) (2012)
Bekijk de trailer. Te koop op DVD met Nederlandse ondertiteling.
Tenlotte een stop-motionfilm die niet echt óver de camino gaat, maar waarin de camino als achtergrond fungeert. Ik heb hem (als laatste) in het rijtje opgenomen omdat niet alles even ernstig moet zijn én omdat deze kwaliteitsfilm (in zijn genre) een bredere bekendheid verdient. Beoordeel zelf na het bekijken van de trailer of je je uitgenodigd voelt.
Ramón is ontsnapt uit de gevangenis en op weg naar een bergdorpje waar een schat begraven ligt. De weg daarnaar voert over de pelgrimsroute naar Santiago de Compostella en daarom vermomt hij zich als pelgrim. In het dorpje lijkt alles verlaten op een paar oudere mensen na. Als hij bij één van hen overnacht merkt hij dat er een eeuwenlange vloek rust op het dorpje, de Santa Compaña. De ouderlingen van het dorpje zijn telkens op zoek naar nieuwe mensen om een nachtelijke processie van dode zielen te leiden en de pelgrims die gestaag langskomen vormen een weerloze prooi. En zo begint voor Ramon een heftig avontuur om te ontsnappen aan de vloek en levend uit het dorpje te geraken…
Prachtig vormgegeven stop-motionsprookje. De gebruikte poppen werden ontworpen door het Nederlandse Pedri Animation (Nijntje).
